اعتراض‌های نیمه شب به انتخاب اسکار

به گزارش خبرنگار سینماآنلاین، شب یکشنبه 27 مرداد، شب عجیبی برای سینمای ایران بود. خبر «نماینده ایران برای شرکت در مراسم اسکار2020» در یکی دو کانال درز پیدا کرد. ابتدا «سینماایده‌آل» بر اساس استوری کیوان کثیریان که نوشته بود «انتخابی غیرمنتظره برای اسکار» به این تحلیل رسید که نماینده ایران «قصر شیرین» (سیدرضا میرکریمی) است و این انتقاد را مطرح کرد که چرا «متری شیش و نیم» راهی اسکار نشده است. خبری که دقایقی بعد از این کانال پاک شد. خبر بعدی را کانال «کات» منتشر کرد که به طور قطعی «در جستجوی فریده» (کورش عطایی و آزاده موسوی) را نماینده ارائه شده شورای انتخاب فیلم به اسکار اعلام کرد و این کانال هم نسبت به حق‌خوری از «متری شیش و نیم» معترض شد. نیمه‌های شب بود که ابتدا بنیاد سینمایی فارابی خبری را با عکس شورا و عکس فیلم در سایت خود بارگذاری کرد و به رسانه‌ها ارسال کرد. خبر آنقدر «تنظیم شده و آماده» بود که این احتمال را قوت می‌بخشید که این خبر آماده ارسال در صبح امروز یکشنبه بوده است و از سویی می‌شد «لو رفتن» خبر را هم در ساختمان قدیمی خیابان سی‌ تیر جستجو کرد!  در پی این انتشار خبر دیرهنگام و کم‌سابقه، سازمان سینمایی هم این خبر رسمی را مخابره کرد و بهت‌ها و اعتراض‌ها و نظرات بیشتر مخالف و کم‌تر موافق را نسبت به «اینگونه انتشار خبر» و «این انتخاب» در فضای مجازی و در بین اهالی رسانه برانگیخت.

نکته مهم از نگاه اهالی رسانه، چگونگی درز پیدا کردن خبر بود. لورفتنی که یک بار در جشنواره فیلم فجر هم سابقه داشت اما این بار برخلاف دفعه قبلی، نمی‌شد به راحتی فرد یا افرادی که خبر را بیرون داده‌اند به راحتی دفعه پیش شناخت؛ آیا این خبر از «شورای انتخاب فیلم» لو رفته است؟ کمی بعید به نظر می‌رسید. آیا این خبر را یکی از تهیه‌کنندگان معترض انتخاب نشدن توسط این شورا به بیرون داده است؟ خب این منطقی‌تر است و گزینه هم روشن‌تر!

و بعد این پرسش مطرح می‌شود که آیا انتخاب فیلمی جدا از سینمای حرفه‌ای و محصولات تهیه‌کنندگان فیلم‌های سینمایی، به اختلافات اخیر تهیه‌کنندگان سینمای ایران مربوط است؟ اگر هم مربوط باشد واقعا بی‌انصافی در حق سینمایی است که در سال‌های اخیر دو مجسمه اسکار را به دست آورده است!

چندساعتی از این انتخاب عجیب گذشته است. «سعید روستایی» و «نوید محمدزاده» اولین معترضان به این انتخاب در فضای مجازی بوده‌اند.
«سعید روستایی» با ردیف کردن تاریخ اعلام نماینده ایران برای ارائه به آکادمی اسکار در بخش «بهترین فیلم خارجی‌زبان» از سال 87 تاکنون، اعلام نام فیلم نماینده ایران، با این عجله و در نیمه‌‌های شب را در استوری خود، «بدتر از کودتا» عنوان کرد!

نوید محمدزاده با انتشار یک استوری اعتراض خود را نسبت به انتخاب هیات انتخاب نماینده ایران در اسکار اعلام کرد و نوشت:

«هر سال اواخر شهریور نماینده سینمای ایران به اسکار اعلام می‌شد، علت این عجله در انتخاب چی بود؟ «درجستوی فریده» نماینده سینمای ایران در اسکار؟ فیلم خوبیه، درست ولی براساس کدوم موفقیت بین‌المللی؟ نمی‌تونستین تا بعد از جشنواره ونیز صبر کنید؟»

سایت نگاتیو نوشت: «فیلمی برای اسکار انتخاب شده که نه مستند است نه داستانی.نه فرهنگ ایران  را نشانه گرفته است نه محتوایش قابل تامل.سابق بر این مهدی قربان‌پور درمستند «زمناکو» همین مضمون را خوش‌فرم‌تر و مستندتر ساخته بود. نکته جالب آن‌ست که در لیست، اثار قابل تاملی چون آشغال‌های دوست‌داشتنی و متری شیش و نیم وجود داشته اما فیلمساز ورشکسته مثلا سینمای کودک و نوجوان و خانمی که همیشه همه جا هست و همیشه هم ندای مظلوم‌نمایی سر می‌دهد گویا بیشترین نقش را در این اشتباه و انتخاب تاریخی غلط داشته‌اند. لااقل اگر می‌خواهید در سینمایی که رد تفکر در آن به‌ندرت یافت می‌شود، مستند انتخاب کنید هرساله آثار مستقل و بسیار خوبی در سینمای مستند ساخته می‌شود از میان آنها انتخاب کنید...»

سینمادیلی هم دیشب نوشت: «معرفی یکباره مستند «در جستجوی فریده» به عنوان نماینده سینمای ایران برای اسکار ۲۰۲۰ سوالات زیادی را به وجود آورده. بدون توجه به کیفیت مستند و شانس موفقیتش نحوه انتخاب نماینده ایران برای این دوره از مراسم اسکار سوال برانگیز است. ۱-چرا بنیاد فارابی و سازمان سینمایی از زمان قانونی که حدود یک ماه از آن مانده بود برای معرفی فیلم به اسکار استفاده نکردند؟ شاید تا  آن زمان فیلم تازه ای می توانست اکران شود و در جمع گزینه ها قرار بگیرد. ۲- چرا بر خلاف دوره های قبل نه هیات انتخاب اعلام شد نه گزینه های اولیه و نهایی معرفی شدند؟ اعلام یکباره نماینده ایران در نیمه شب بر اساس چه مصلحتی بود؟ ۳- در حالی که در ایران چند عضو رسمی آکادمی اسکار از جمله محمدرضا دلپاک، هاید‌ه صفی یاری و .. را داریم چرا هیچکدام از آنها در این هیات حضور ندارند.انتخاب اعضا بر اساس چه معیارهایی صورت گرفته؟ ۴-اما مهم‌ترین سوالی که سازمان سینمایی  و بنیاد فارابی و هیات انتخاب نماینده ایران برای اسکار ۲۰۲۰ باید به آن پاسخ دهند این است که با وجود داشتن زمان قانونی چرا تا جشنواره ونیز که فیلم «متری شیش و نیم» به عنوان نماینده ایران در آن حضور داشت صبر نکردید؟ آیا معرفی و انتخاب شتاب زده  «در جستجوی فریده» بیشتر اعلام تصمیم عدم معرفی «متری شیش و نیم» بود؟»

مهر صبح امروز در گزارشی نوشت: «نکته مهم درباره این فرآیند اما نه نام فیلم‌ها و گزینه‌ها که، سرعت عمل غیرمنتظره، عدم اطلاع‌رسانی مرحله‌ای فهرست فیلم‌ها (مطابق آنچه هر سال اتفاق می‌افتاد) و مهمتر از همه معرفی ناگهانی و نیمه‌شبی گزینه نهایی آن‌هم بیش از یک ماه مانده به پایان موعد قانونی معرفی نماینده سینمای ایران به آکادمی است. اینکه این «پنهان‌کاری» تصمیم اعضای کمیته بوده است تا در یکی از سخت‌ترین سال‌های انتخاب نماینده سینمای ایران، خود را در معرض فشارها و حواشی رسانه‌ای قرار ندهند، یا مدیران فارابی اینگونه ترجیح داده‌اند تا شاید در فرآیندی محافظه‌کارانه گزینه نهایی خود را معرفی کنند، مشخص نیست اما نمی‌توان تأثیر منفی عدم شفافیت در این فرآیند را بر فضای رسانه‌ای پیرامون مستندی که حالا قرار است سینمای ایران را در یک میدان جهانی نمایندگی کند، نادیده گرفت. مستند «در جستجوی فریده» و دو کارگردان جوان آن آزاده موسوی و کورش عطایی حالا مسیر دشواری را پیش روی خود دارند؛ اشتباه محاسباتی مدیران سینمایی بابت پنهان‌کاری در فرآیند انتخاب این فیلم، در گام اول دست‌اندازهایی را پیش روی این مستند به‌وجود آورده است. فیلمی که به‌عنوان یک «مستند داستانی» با سوژه و داستانی انسانی ظرفیت بالایی برای دیده شدن در عرصه بین‌المللی هم دارد اما مشخص نیست در اطلاع‌رسانی گام‌به‌گام فرآیند انتخاب آن چه کسی غریبه بوده است؟»

برخی از کارشناسان معتقدند انتخاب «در جست‌وجوی فریده» به معنای نبود شانس برای فیلم‌های دیگر لیست انتظار اسکار بوده است. و در مقابل برخی می‌گویند در چنین وضعیتی چرا باید اصولا فیلمی را به اسکار فرستاد. مسأله‌ای که البته دیدگاه معاون بین‌الملل فارابی در گفت‌وگوی ماه گذشته‌اش با سینماآنلاین، نیست. «رائد فریدزاده» در آن گفت‌وگو، گفته‌ بود: «رائد فریدزاده» معاون امور بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی درباره انتخاب نماینده ایران برای ارسال به آکادمی اسکار در سال جاری، درباره این تحلیل که وقتی سینمای ایران شانسی برای موفقیت ندارد، آیا ارائه فیلم به اسکار منطقی است، گفت: «اسکار امکانی‌ست که باید از آن استفاده شود. سینمای ایران سینمای شناخته شده‌ای در دنیا محسوب می‌شود که همیشه برای آن شانس برنده شدن وجود دارد. باید به این نکته توجه کنیم در زمان‌هایی که ما در اسکار نماینده داشتیم، اگر فیلم‌مان بین پنج فیلم اول نبود، به طور حتم در لیست اولیه حضور داشت.»!

رسانه‌های مختلف «چگونگی اعلام» و خود انتخاب را زیرسئوال برده‌اند. آنچه مسلم است «در جست‌وجوی فریده» فیلم تحسین‌شده‌ای است اما قطعا این انتخاب صرفا به دلیل بدعت‌شکنی، انتخاب تحسین‌شده و شجاعانه‌ای نیست!