حیات تئاتر با تقلا در دوران کرونا
می‌خواهم زنده بمانم!
سینماآنلاین: محمد عمروآبادی مدیر سایت تیوال می‌گوید: تا پایان سال هم به روال گذشته برنخواهیم گشت.
به گزارش سینماآنلاین، ما یک شب خوابیدیم و صبح روز بعد جهان برایمان شکل دیگری شد. شیوه زندگیمان با روی کار آمدن ویروس کرونا تغییر پیدا کرد، خیلی‌ها شغلشان را از دست دادند، به دنیای مجازی و دورکاری پناه بردند، خیلی‌ها این شکل از کار کردن به مذاق‌شان خوش آمد و تصمیم به دورکاری در جهان پساکرونا گرفتند.
سینما، تئاتر، نمایشگاه‌ها، گالری‌ها، کافه‌ها، کتاب‌فروشی‌ها همه و همه تعطیل شدند. در یک دوره خاموش همه به شکلی برای زنده ماندن تلاش کردند.
فیلم‌ها به شکل آنلاین اکران خود را آغاز کردند، سینما ماشین به‌راه افتاد، صفحه‌های هنری آثار نقاشی و نمایش‌گاه‌های آنلاین برگزار کردند، موزه‌گردی ما رو به لوور فرانسه و موزه‌ی لندن برد، لایوهای اینستاگرام پر شد از مناظره‌های ادبی و در نهایت تئاتر به تنهایی در این خاموشی ماند.
این‌که در این دوران که بسیاری جان خود و نزدیکانش را بر اثر کرونا از دست می‌دهند چقدر سرپا ماندن تئاتر امری مهم و حیاتی‌ست، بحث مفصلی است که در این یادداشت نمی‌گنجد، اما تئاتر پدیده‌ای است با ماهیت ارتباطی و اجتماعی که بهره‌مند از عناصر ارتباط و کارکردهای ارتباطی است.
از لحاظ جامعه‌شناختی جایگاهی مهم را داراست و انسان، بخشی جداناپذیر از این پدیده است. همین موضوع تاثیرهای عمیق و ویژگی‌های خاص تئاتر را برای ما خاطر نشان می‌سازد. هم چنین تئاتر قابل مقایسه با دیگر رسانه‌ها نیست. ممکن است اجرای نمایش در رادیو و یا حتی در تلویزیون تداعی‌کننده تئاتر برای مخاطب باشد اما دیگر تئاتر به معنای واقعی آن نخواهد بود.
بعد از تعطیلی تیاتر و در خانه ماندن بسیاری از هنرمندان اجراهایی را در فضای مجازی به‌راه انداختند که نتیجه‌ی برد و باخت یکسان به‌همراه داشت. خیلی‌ها آن را تیاتر نمی‌دانستند و با لایو اینفلوئنسرهای اینستاگرام یکی می‌دانستند و بر این عقیده بودند ماهیت تیاتر از بین رفته اما در مقابل عده‌ای برپا نگه‌داشتن و زنده نگه‌داشتن تیاتر را در هر شرایطی لازم می‌دانستند.
بابک کریمی بازیگر و کارگردان در ارتباط با اجراهای مجازی در مصاحبه‌ای گفت: واقعیت این است که ماهیت تئاتر وابسته به حضور تماشاچی است و نمی‌شود در یک سالن خالی برای خودمان بازی کنیم چون حضور تماشاگر خیلی در کار اثر می‌گذارد، ماهیت تئاتر نه تنها به حضور تماشاچی وابسته است، بلکه این تماشاچی است که تصمیم می‌گیرد در هر لحظه کدام بازیگر را و کدام گوشه از صحنه را نگاه کند، در حالی که وقتی نمایشی را فیلمبرداری می‌کنید و بعد مجبورید آن را تدوین هم کنید این کارگردان است که تصمیم می‌گیرد تماشاگر چه چیزی را نگاه کند و این تبدیل به سینما می‌شود نه تئاتر.
مجتبی کاظمی،عضو هیات مدیره تماشاخانه دیوار چهارم، در یک برنامه‌رادیویی اعلام کرد: اگر مخاطب به قالب ویدیویی تئاتر عادت کند دیگر به سالن نمایش نمی‌آید . تئاتر آنلاین، کلیات موضوع تئاتر را در حد یک نمایش خانگی تقلیل می‌دهد و تئاتر از شان زنده بودن خود فاصله می‌گیرد. انرژی موجود در سالن تئاتر نمی‌تواند در قالب یک فایل ویدئویی در اختیار چند هزار نفر قرار بگیرد.
تئاتر آنلاین به ساکنان شهرهای مختلف این اجازه را می‌دهد تا اجراهای متعدد و متنوعی را مشاهده کنند. با بررسی اجمالی ظرفیت‌های فعلی نرم‌افزارهای مختلف در ایران متوجه می‌شویم که زیرساخت‌های موجود در حوزه تئاتر آنلاین تمام نیاز ما را برطرف نمی‌کنند.
اما ندایی در درونمان به قول مارکس بر جاذبه جاودانی تئاتر یونان، گواهی می‌دهد و آن جاذبه بی‌گمان، سببی جز این ندارد که هر تئاتر، مظهر نزاع میان آزادی و مانع بر سر راه آزادی و آرزو و منع آرزوست و بنابراین صورت این نزاع و ستیز است که ما را به خود می‌کشد و متأثر می‌کند.
انگار که ضرورت تئاتر با این گفته مارکس همیشه در ما بوده و به شعار ختم نمی‌شود این‌را می‌توان در این دوران از استقبال اجراهای آنلاین و بازدید آن‌ها فهمید.
در جامعه‌شناسی تئاتر، به اعتقاد دووینیو، نسبت تئاتر با جامعه به صورت بازتاب صرف اوضاع اجتماعی در تئاتر نیست، بلکه تئاتر از بازتاب اجتماع فراتر می رود. تئاتر ممکن است با فشار و جبر اجتماعی مقابله کند
دووینیو تاثیر جامعه بر تئاتر را اینگونه نمی‌بیند که تئاتر از آنچه ساخت اجتماعی حکم می‌کند تبعیت می‌کند.
تئاتر به هر حال همیشه ساختارشکن است. این اصل حرف دووینیو است و تا حدودی هم نشان از گرایش چپ‌گرایانه او دارد. تئاتر به عنوان یک نظم مستقر، موضعی هنجارشکنانه دارد و حرف خودش را می‌زند و دربست تحت سیطره و تسلط یک گرایش خاص که مستقر شده، قرار نمی‌گیرد و بلندگوی تبلیغاتی آن نمی‌شود. چون تئاتر، مبلغ آزادی است و اگر غیر از این باشد، به درد نمی خورد و خیلی زود فراموش می‌شود.
در کشور ما اگر رسانه‌ها آزادی بیشتری در انتخاب آثار، با تنوع بیشتر هم از لحاظ کیفی و هم از لحاظ کمی، داشته باشند شاید اجرای نمایش در این دست رسانه‌ها بتواند مخاطب را بیشتر نسبت به تئاترعلاقمند سازد و در این صورت این فرهنگ در میان مخاطبان جا بیفتد. اما اینطور که به نظر می‌آید تا این دیدگاه بسیار فاصله هست.
***
درآمدهایی که به صفر رسید!
محمد عمروآبادی، مدیر و یکی از بنیان‌گذاران سایت تیوال درباره فروش این‌روزهای تئاتر در شرایط کرونایی، گفت: در یک بازه زمانی سه‌ماهه از چهارم اسفند‌ماه تا سوم تیرماه ؛ درآمد‌های مجموعه‌هایی مانند تیوال به صفر رسید. از یکم تیرماه برخی نمایش‌ها تعداد محدودی حدود ۲۰ تا اثر اجرای‌شان را شروع کردند که اوایل نسبتا خوب بود اما در مجموع فروش مناسبی نداشتند شاید بتوان از پرفروش‌های این روزها کار فقیهه سلطانی و دو کار مستقل دیگر نام برد.
او ادامه داد: در این لحظه باید بگویم ما تا پایان سال هم به روال گذشته برنخواهیم گشت.
نیکو بستانی - سعیده احمدی
ارسال نظر